Х.Мөнгөн-Өлзий: ‘Ковид 19’-ийн дараа зүрх хүчтэй дэлсэх, хэм алдах эрсдэл үүсэж байна

“Ковид 19”-ийн дараах зүрхний хэм алдагдлын талаар УГТЭ-ийн Зүрхний хэм судлалын төвийн эрхлэгч, FAPSC Клиникийн профессор Х.Мөнгөн-Өлзийтэй цөөн хором ярилцлаа.

-“Ковид 19”-ийн дараа зүрхэнд ямар өөрчлөлт гарч байна вэ?

-Халдвар авсан нийт иргэдийн 40-өөс дээш хувьд зүрх судасны тогтолцоонд өөрчлөлт орох, ялангуяа зүрхний хэм алдагдах зовуурь илэрч байгаа гэсэн судалгаа байсан. Харин халдвар аваад эдгэсэн иргэдийн 10 гаруй хувьд зүрх судасны талаас ямар нэг шинж тэмдэг, зовуурь илэрч байгаа. Энэ 10 хувийн 50 гаруй хувь нь суурь зүрх судасны өвчтэй хүмүүс байна. Тэгэхээр энэхүү халдвар нь шинээр зүрх судасны гэмтэл үүсгэх боломжтой юм.

“Ковид 19”-ээр өвдөж эдгэрсний дараа “Long covid” гэх хам шинж үргэлжилж байна. Энэ нь маш олон өвчлөл, илрэлийг агуулдаг. Зүрх судсанд гарч буй хамгийн гол өөрчлөлт нь зүрхний суурь дасгалжилт алдагдах. Үүнээс болж зүрх дэлсэх зовуурь түгээмэл тохиолдож байна. Ингэж зүрх их дэлссэнээр хүн маш их ядарч, өдөр тутмын амьдралаа хэвийн үргэлжлүүлэхэд садаа болох тохиолдол бий.

Энэ тохиолдолд эмч нар, олон улсын эрүүл мэндийн байгууллагаас “Ковид-19” зүрх судсыг гэмтээсэн эсэхийг шалгаарай гэж зөвлөж байна. Ингэхдээ зүрхний суурь шинжилгээнүүд болох зүрхний цахилгаан бичлэг, зүрхний ЭХО, зүрхний 24 цагийн бичлэг хийнэ.

-Шинжилгээгээр ямар нэг өөрчлөлт илрэхгүй бол яах вэ?

-Шинжилгээгээр зүрхэнд бүтцийн өөрчлөлт илрээгүй тохиолдолд зүрх дэлсэж буй хам шинжээ засахын тулд зүрхийг дасгалжуулна. Зүрх дасгалжуулах хамгийн чухал арга бол дасгал хөдөлгөөн тогтмол хийх. Өдөр тутамдаа эрүүл агаарт дасгал хийх хэрэгтэй. Үүнийгээ дагаад амьдралын дэглэм хамгийн чухал. Тогтмол цагт унтах, тогтмол цагт хооллох, тогтмол цагт сэрэх нь энгийн зүйл юм шиг мөртлөө зүрхээ дасгалжуулахад чухал нөлөөтэй.

“Ковид 19”-ийн халдвар аваад эдгэрсний дараа энэ бүхнийг хийж биеэ эргээд хэвийн байдалд нь оруулах хэрэгтэй. Үүн дээр эмч болон эмнэлгийн байгууллага тухайн хүний эрсдэлийг нь үнэлээд шаардлагатай гэж үзвэл бүлэнт хүндрэлийн эсрэг эм уулгах, /Цус шингэлэх/ зүрхний цохилтын тоог цөөлөх, даралт тогтворжуулах эмийг зөвлөж болно. Энэ хооронд тухайн хүн зүрхээ сайн дасгалжуулах шаардлагатай.

-Тэгэхээр “Ковид 19”-ийн халдвар аваад эдгэрсний дараа шинжилгээ өгч, нарийн мэргэжлийн эмчид хандах хэрэгтэй байх нь?

-Тийм. Тэгээд тухайн хүнд идэвхтэй явагдаж буй цочмог өвчин байна уу гэдгийг хамгийн түрүүнд үзнэ. Ингэснээр эмч нар тохирох эмийн эмчилгээ болон амьдралын дэглэмийн талаар зөвлөнө гэсэн үг.

-Хэрвээ “Ковид 19”-ийн халдвар аваад эдгэрсний дараа шинжилгээ өгөхөд зүрхний бүтцэд ямар нэг өөрчлөлт гараагүй тохиолдолд зүрх дэлсэх нь хэр удаан үргэлжлэх вэ?

-“Ковид 19”-ийн халдвар авахад хүний бие маш хүчтэй тэмцсэн байгаа. Ингэснээр бие махбод маш их сульдаж, ядарсан байна. Олон улсын эрүүл мэндийн байгууллагуудын үзэж буйгаар энэ шинж тэмдэг нь хоёр жил хүртэлх үргэлжлэх боломжтой. Тиймээс богино хугацаанд илрүүлж эмчлэх арга хэмжээ авах нь зөв.

-Халдварын дараа зүрх хэм алдагдал хэр үүсэж байна вэ, шинээр үүсэх тохиолдол бий юу?

-“Ковид 19”-ийн суурин дээр сэдэрсэн зүрхний хэм алдагдал байж болно. Дан ганц “Ковид 19”-ээс шалтгаантай зүрхний хэм алдагдал шинээр үүсэх нь бага. Тэгэхээр тухайн хэм алдагдлын хэлбэрээс хамаараад чиглэсэн эмчилгээг хийнэ.

Хэм алдагдал гэдэг бол ерөнхий ойлголт. Зүрхний цохилт нэмэгддэг төрлийн 20-иод хэм алдагдал, цохилт цөөрдөг төрлийн бас 20-иод хэм алдагдал бий. Яг аль нь вэ гэдгийг нарийн мэргэжлийн эмч нар оношилж, эмийн эмчилгээ хийх үү, суулгац, суулгах уу, түлэх эмчилгээ хийх үү /аблац/ гэдгийг шийднэ. Хэм алдагдлын эмчилгээг “Ерөнхийдөө л ингээд хийчихдэг юм” гэж массаар нь базаж хэлэх боломжгүй. Бүгд өөр өөр байна.

-Зүрх ингэж удаан дэлссэнээр бусад эд, эрхтэнд хэрхэн нөлөөлөх вэ?

“Ковид 19”-ийн халдвар аваад эдгэрсний дараах тэр зүрхний дэлсэлтийг зүрх олон цохихыг хэлээд байна уу, эсвэл тухайн хүнд зүрх хүчтэй цохиж байгаа нь мэдэгдээд байна уу гэдгийг ялгахгүй байна. Аль нь вэ гэдгээс шалтгаалж биед үзүүлэх нөлөө нь өөр байна.

Зүрх олон цохиж удах тусам зүрх ядарч, булчин нь суларч, зүрхний булчин тэлэгдэж, эргэшгүй өөрчлөлтөд орох эрсдэлтэй. Тиймээс аль болох эрт оношилж зөв арга хэмжээ авах хэрэгтэй.

-Ярилцсанд баярлалаа.